Theater als kunst, kunst als theater

From CanonBase

Het Triadisch Ballet, gecreëerd door Oskar Schlemmer, werd de meest uitgevoerde avant-gardistische artistieke dans van zijn tijd. Terwijl het ballet rondtoerde tussen 1921 en 1929, hielp het de ethiek van het Bauhaus te verspreiden.

Affiche voor een niet-gerealiseerde voorstelling van het Triadisch Ballet, 1924 ontworpen door Oskar Schlemmer

The Bauhaus school (Q76) was een Duitse kunstschool die handwerk en schone kunsten combineerde. Zij werd beroemd door haar benadering van design, die probeerde de principes van massaproductie te verenigen met individuele artistieke visie en streefde naar een combinatie van esthetiek en alledaagse functie.

De schilder en beeldhouwer Oskar Schlemmer (Q30528), mede geïnspireerd door Arnold Schönbergs "Pierrot Lunaire" en zijn observaties en ervaringen tijdens de Eerste Wereldoorlog, begon het menselijk lichaam te beschouwen als een nieuw artistiek medium. Hij zag ballet en pantomime als vrij van de historische bagage van theater en opera en dus in staat om zijn ideeën van gechoreografeerde geometrie te presenteren, van de mens als danser, getransformeerd door kostuum, bewegend in de ruimte.

Oskar Schlemmer zag de beweging van poppen en marionetten als esthetisch superieur aan die van mensen, omdat hij benadrukte dat het medium van elke kunst kunstmatig is. Deze kunstmatigheid kon worden uitgedrukt door gestileerde bewegingen en de abstractie van het menselijk lichaam. Zijn beschouwing van de menselijke vorm (de abstracte geometrie van het lichaam, bijvoorbeeld een cilinder voor de nek, een cirkel voor hoofd en ogen) leidde tot het allesbepalende kostuumontwerp, tot wat hij zijn 'figurine' noemde. Hij zag de moderne wereld gedreven door twee hoofdstromen, het gemechaniseerde (de mens als machine en het lichaam als mechanisme) en de oerimpulsen (de diepte van creatieve driften). Hij beweerde dat de gechoreografeerde geometrie van de dans een synthese bood, waarin de dionysische en emotionele oorsprong van de dans in zijn uiteindelijke vorm streng en apollinisch wordt.

kostuum voor het Triadic Ballet

Vanaf 1923 leidde Oskar Schlemmer de theaterwerkplaats, een essentieel vak aan het Bauhaus, en wiens onderzoek aanleiding gaf tot projecten die speelden met projecties van licht en schaduw, de nadruk legden op de studie van het menselijk lichaam, en experimenteerden met poppen en marionetten en het voortdurend veranderen van decor om theatrale conventies te destabiliseren.

Het Triadic Ballet wordt beschouwd als een van de belangrijkste danscreaties van de 20e eeuw. Schlemmer veranderde de theaterwerkplaats van Bauhaus in een laboratorium in constante zoektocht naar de relatie tussen mens en geometrie. De werkplaats was verdeeld in artistieke creatie en het maken van decors en kostuums. Ballet en pantomime waren het uitgangspunt omdat ze door Schlemmer zelf werden beschouwd als vrije vormen die niet afhankelijk zijn van het woord, geluid of verhaal. In zijn werken komen kunst, abstractie, mechanisering, wiskunde en metafysica samen. In het ballet komen dans, muziek, pantomime en kostuums samen. De kostuums van het Triadisch Ballet beperkten de beweging van de dansers door het gewicht van de materialen zelf, onder andere glas en metaal. De geometrische vormen van de kostuums en de maskers die de dansers in anonieme personages veranderden, resulteerden in structuren met komische en onhandige bewegingen. Schlemmer was niet op zoek naar de expressieve virtuositeit van het menselijk lichaam, maar naar het visuele samenspel van basiselementen, elementaire vormen van scenografische representatie.

kostuum voor het Triadic Ballet

Het idee van het ballet was gebaseerd op het principe van de drie-eenheid. Het heeft drie aktes, drie deelnemers (twee mannen, één vrouw), twaalf dansen en achttien kostuums. Begeleid door de muziek van Debussy, Haydn, Mozart, Händel en Hindemith werd elke akte gedefinieerd door een kleur. De eerste akte is een burleske opstelling op een geel podium, de tweede toont een reeks plechtigheden op een roze podium en de laatste akte is een mystieke meditatie op een zwart podium. Het getal drie staat voor collectiviteit, de drie dimensies van de ruimte, de geometrische basisvormen (bol, kubus en piramide), de basiskleuren (rood, blauw en geel) en de drie eenheden (kostuums, dans en muziek). Hier maakt Schlemmer openlijk de zoektocht naar verloren harmonie door abstractie, de beperking van de beweging door kostuums en de idealisering van figuren en ruimtes zichtbaar.

Met het begin van het nationaal-socialisme in Duitsland werden Schlemmers ontwerpen beschouwd als obsceen en provocerend (Entartete Kunst) omdat ze niet pasten in het beeld van het nieuwe absolutistische regime. Schlemmer, in sociale ballingschap, stierf in 1943 in Baden-Baden, Duitsland.

David Bowie verklaarde een bewonderaar te zijn van Schlemmer's werken en zijn kleurrijke, geometrische en dynamische composities, die Bowie's spectaculaire kostuums voor het personage Ziggy Stardust uit 1974 - een stijlicoon tot op de dag van vandaag - inspireerden.

Wikidata